काठमाडौँ । चिनियाँ आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्स (एआई) कम्पनी डीपसिक (Deepseek) शुरु हुनासाथ अमेरिकी एआई कम्पनीमा हडकम्प मच्चिएको छ । डीपसिक शुरु हुनासाथ लोकप्रियताको शिखरमा पुगेपछि अमेरिकी टेक कम्पनिहरु ओझेलमा परेका छन् । डीपसिक एप्पलको एप स्टोरमा च्याटजीपीटी जस्ता प्रतिद्वन्द्वीहरूलाई उछिनेर शीर्ष-रेटेड नि:शुल्क एप बनेको छ ।
यसपछि प्रमुख प्राविधिक कम्पनीहरूको शेयरमा गिरावट शुरु भएको छ । एनभिडिया, आर्म, सुपर माइक्रो, ब्रोडकम, माइक्रोन, इन्टेलताइवान सेमी, क्वालकम जस्ता टेक कम्पनिको शेयर मुल्यमा गिरावट शुरु भएको छ भने युरोपेली शेयर मूल्यलाई पनि धक्का दिएको छ ।
यो एपको सुरुवातदेखि नै लोकप्रियतामा वृद्धि भएको छ, जसले अमेरिका एआईमा निर्विकल्प रहेको भन्ने भ्रम पनि टुटेको विश्लेषण शुरु भएको छ । साथै अमेरिकी कम्पनीहरुले एआईमा गरिरहेको लगानीमा समेत प्रश्न उठेको छ ।
यो खुला स्रोत डीपसिक-भी३ मोडेलद्वारा संचालित छ, जुन ६ मिलियन डलरभन्दा कममा विकसित गरिएको यसका अनुसन्धानकर्ताहरूले दाबी गरेका छन् । डीपसिकले प्रतिद्वन्द्वीहरूले भन्दा निकै कम खर्च गरेर एआई कम्पनीहरुलाई कडा चुनौती दिएको छ ।
अमेरिकाले एआईलाई शक्ति दिने उन्नत चिप प्रविधिको बिक्रीलाई चीनमा प्रतिबन्धित गरेपछि डीपसिकको उदय भएको छ । आयातित उन्नत चिपहरूको स्थिर आपूर्ति बिना आफ्नो काम जारी राख्न, चिनियाँ एआई विकासकर्ताहरूले एकअर्कासँग आफ्नो काम साझा गरेका छन् र प्रविधिको लागि नयाँ दृष्टिकोणहरू प्रयोग गरेका छन् । यसले गर्दा पहिलेको तुलनामा धेरै कम कम्प्युटिङ पावर चाहिने एआई मोडेलहरू देखा परेका छन् । यसको अर्थ पहिले सोचेको भन्दा धेरै कम लागत पनि छ, जसले उद्योगलाई उल्ट्याउने क्षमता राख्छ ।
यस महिनाको सुरुमा डीपसिक-आर१ सुरु भएपछि, कम्पनीले च्याटजीपीटी निर्माता ओपनएआईको पछिल्लो मोडेलहरू मध्ये एक - गणित, कोडिङ र प्राकृतिक भाषा तर्क जस्ता कार्यहरूको लागि प्रयोग गर्दा बराबरकै परफरमेन्स रहेको दाबी गरेको थियो ।
सिलिकन भ्याली उद्यम पूँजीवादी र डोनाल्ड ट्रम्प सल्लाहकार मार्क एन्ड्रीसेनले डीपसिक-आर१ लाई 'एआईको स्पुतनिक क्षण' भनेर वर्णन गरेका थिए, जुन १९५७ मा सोभियत संघले प्रक्षेपण गरेको उपग्रहको सन्दर्भ थियो । त्यस समयमा, अमेरिकालाई उनीहरूको प्रतिद्वन्द्वीको प्राविधिक उपलब्धिबाट अलमल्लमा परेको मानिन्थ्यो ।
डीपसिकको लोकप्रियताले शेयर बजारलाई चकित पारेको छ । डच चिप उपकरण निर्माता एएसएमएलले आफ्नो शेयर मूल्य १० प्रतिशत भन्दा बढीले घटेको छ भने एआईसँग सम्बन्धित हार्डवेयर बनाउने सिमेन्स इनर्जीको शेयर २१ प्रतिशतले घटेको छ ।
'कम लागतको चिनियाँ संस्करणको यो प्रविधि पहिले नै अगाडि आएको थिएन, त्यसैले यसले बजारलाई अलिकति अचम्मित बनाएको छ,' सिटी इन्डेक्सकी वरिष्ठ बजार विश्लेषक फियोना सिनकोट्टाले बिबिसीलाई भनेकी छन् । सिंगापुर-आधारित प्रविधि इक्विटी सल्लाहकार वे-सर्न लिंगले बीबीसीलाई भने, यसले सम्भावित रूपमा सम्पूर्ण एआई आपूर्ति श्रृंखलाको लागि लगानीको मामलालाई पटरीबाट उतार्न सक्छ ।
तर वाल स्ट्रीट बैंकिङ दिग्गज सिटीले डीपसीकले ओपनएआई जस्ता अमेरिकी कम्पनीहरूको प्रमुख स्थानलाई चुनौती दिन सक्छ, चिनियाँ फर्महरूले सामना गर्ने समस्याहरूले उनीहरूको विकासमा बाधा पुर्याउन सक्ने चेतावनी दिएको छ ।
गत हप्ता, अमेरिकी प्राविधिक फर्महरू र विदेशी लगानीकर्ताहरूको एक संघले द स्टारगेट प्रोजेक्टको घोषणा गर्यो, जुन कम्पनी टेक्सासमा एआई पूर्वाधारमा ५०० बिलियन लगानी गर्ने घोषणा गरिएको थियो ।
डीपसीक कसले स्थापना गर्यो?
यो कम्पनी २०२३ मा दक्षिणपूर्वी चीनको हाङझाउ शहरमा लिआङ वेनफेङले स्थापना गरेका थिए । सूचना तथा इलेक्ट्रोनिक इन्जिनियरिङमा स्नातक गरेका ४० वर्षीय वेनफेङले डिपसिकलाई समर्थन गर्ने हेज कोष पनि स्थापना गरेका थिए । उनले एनभिडिया ए१०० चिप्सको स्टोर बनाएको बताएका छन्, जुन अहिले चीनमा निर्यात गर्न प्रतिबन्धित छ । वेनफेङलाई हालै उद्योग विशेषज्ञहरू र चिनियाँ प्रधानमन्त्री ली छियाङ बीचको बैठकमा देखिएको थियो ।
जुलाई २०२४ मा द चाइना एकेडेमीसँगको अन्तर्वार्तामा, वेनफेङले उनी आफ्नो एआई मोडेलको अघिल्लो संस्करणको प्रतिक्रियाबाट छक्क परेका थिए । उनले मूल्य निर्धारण यति संवेदनशील मुद्दा हुने अपेक्षा नगरेको बताएका थिए ।
